Претходен број

Се' се врти околу Северна и Горна Македонија

Метју Нимиц предложи два сета предлози за името. Најважно е што е исфрленa придавката „нова“

Димитар Чулев

„Северна Република Македонија“, „Република Северна Македонија“, „Република Македонија (северна)“ и „Република Македонија - северна“. Ова е еден од двата комплета за предлог идно име за Република Македонија кои завчера ги донесе посредникот во македонско-грчките разговори околу името, Метју Нимиц, и со кои ги запозна шефот на државата и премиерот на одвоените средби. Идентичен комплет решенија било „Република Горна Македонија“, „Горна Република Македонија“, „Република Македонија (горна) „Република Македонија - горна“. Со тоа во предлозите на Метју Нимиц отпадна најнеповолното решение за името со зборот нова, што сугерираше дека Македонија е вештачка творба.

„Имам чиста претстава што може да прифатат тие, а што немаше да прифатат“, рече посредникот Метју Нимиц по завршувањето на средбата со премиерот Никола Груевски и еден и пол час претходно со претседателот на државата, Бранко Црвенковски. Метју Нимиц во четвртокот беше оптимистичен за разлика од претходните пати дека е на добар пат да се најде формулација што ќе ги задоволи двете страни во преговорите. Нимиц не го кажа предлогот, но посочи дека „тоа име е спомнато во печатот деновиве“.

Извори на „Утрински“, кои сакаа да останат анонимни, вчера ни тврдеа дека она околу што постои збунетост во јавноста, а љубоморно го чуваат и Нимиц и државно-владиниот врв во земјата и околу кој наводно Атина има став поради што не сакаше да го прими Нимиц во престолнината, туку му организираше средба во Солун, се токму овие предлози.

Нимиц: Треба време за да се реши името Атина - Посредникот Метју Нимиц оцени дека треба повеќе време за решение на разликите меѓу Македонија и Грција околу името, по средбата што ја одржа со грчкиот преговарач вчера во Солун. „Потребно е повеќе време за да видиме до каде сме“, изјави Нимиц по средбата со грчкиот претставник во преговорите Адамантиос Василакис. Наведувајќи оти лично не верува во поставени временски рамки, Нимиц посочи дека „ова прашање треба да биде разрешено, но нема да поставуваме никакви рокови“. Одговарајќи на новинарско прашање дали ќе се водат разговори на повисоко ниво, Нимиц рече дека не може да предвиди ништо, но дека во септември ќе се одржи седница на Генералното собрание на ОН и дека ова е многу важна година. Нимиц соопшти дека не изнел предлог за името, додавајќи дека работите не биле конкретизирани и ако и��лезе со нов предлог, тој ќе биде конкретен. Посредникот Нимиц по средбата со Василакис констатираше дека постои сериозна намера од страна на Грција и на Македонија за пронаоѓање решение и оти двете земји имале сериозен однос во напорите да се затвори прашањето. Нимиц објасни дека двете страни имале свои ставови за тоа што е прифатливо, а што не е, нагласувајќи дека ќе се стигне до решение кога ниту една од страните нема да има ништо против предложеното решение. Одговарајќи на прашање дали биле иницирани и други теми, освен за името, Нимиц одговори: „Беа иницирани многу работи кои би ги опишал како периферни во однос на централното прашање за името. Некои од нив се повеќе, а некои помалку релевантни во однос на главното прашање за името“. Овие работи, додаде Нимиц, евентуално може да се третираат како прашање, „но тие не ја претставуваат суштината“. Нимиц истакна дека прашањето за името е тешко само по себе и дека нема потреба да се оптоварува дополнително со други работи. „Би предложил да ги оставиме тие работи настрана и да се справиме со прашањето за името во обид да најдеме решение“, изјави Нимиц. Грчкиот преговарач Василакис, одговарајќи на прашање дали е постигнат каков и да е прогрес во преговорите, рече дека е „оптимист по природа“ и оти „ако има трпение, ќе биде изнајдено решение“. „Потребно е да бидеме трпеливи и да ги движиме работите полека“, изјави Василакис. (Макфакс)

Изворот на „Утрински“ тврди дека на Нимиц му биле предочени три работи - дека се бара чиста придавка пред сегашното уставно име на земјата и гаранции дека тоа на ниеден начин нема да навлезе во проблематизирање на јазикот и нацијата на оваа држава. Второ, дека предлогот на Нимиц нема да повлече какви било уставни измени во смисла дека ќе мора новото име да биде ставено на пасошите, на официјални документи за внатрешна употреба, за што е потребна промена на дел од легислативата во земјата, па дури и на Уставот.

Трето, на медијаторот му било кажано дека надвор од неговиот мандат е делот од предлогот што предвидува по прифаќањето на новото име од страна на Скопје новиот назив на државата да го следат и оние 120 и повеќе држави кои досега ја признаа земјата како Република Македонија. Во смисла дека покрај обраќањето со Република Македонија да мора да додаваат „Северна Република Македонија“, на пример.

Ова на извесен начин фрла малку повеќе светлина врз не многу јасните преговори и позиции на Скопје и на Атина, кои особено се интензивираа во последната година откако тандемот Караманлис-Бакојани реши да изнуди брза промена на името на северниот сосед.

Не еднаш е спомнато, а „Утрински“ во неколку наврати пишуваше дека Грција е таа која е во цајтнот да го разреши спорот што го иницираше во 1991 година и по осамостојувањето на Македонија, а во времето на владеењето на Константин Мицотакис, инаку татко на сегашната министерка за надворешни работи, државно- владиниот врв донесе одлука на север никогаш да не биде призната земја која во називот ќе го содржи терминот Република Македонија.

Грција својата позиција дека не е благонаклонета да изнајде решение со Скопје на најтранспарентен начин ја покажа во април годинава на Самитот на НАТО во Букурешт кога издејствува една форма на вето за покана на Република Македонија во Алијансата. Иако беше иницијатор за формирање на т.н. Јадранска група во времето на сега веќе покојниот Борис Трајковски во која влегуваа и Албанија и Хрватска, покана за НАТО добија тие две земји, но не и Македонија.

Во Солун вчера медијаторот Нимиц имаше средба само со грчкиот претставник во македонско-грчкиот спор, Адамантиос Василакис. По средбата Нимиц излезе со изјава која беше, барем според наша оцена, многу поразлична од искажаниот оптимизам во Скопје. „За решавање на проблемот е потребно време“, рече Нимиц по средбата со Василакис, иако во Скопје тој првпат беше многу дециден и речиси блиску да ги открие двете формулации кои навистина можат да бидат разрешница на македонско-грчкиот спор.

За прашањето на името и за Кипар вчера одржаа средба грчкиот премиер Костас Караманлис и шефицата на дипломатијата Дора Бакојани. Бакојани одби да реплицира на последните изјави на македонскиот премиер Никола Груевски, бидејќи таа верува дека ќе претстои „чесен напор“ да се донесе резолуција околу прашањето за името и дека „бесполезната реторика треба да се напушти“.

Бакојани исто како и Метју Нимиц во Скопје во четвртокот повтори дека не постои датум до кога треба да траат преговорите.

Замолена да коментира околу шпекулациите дека името „Северна Македонија“ или постојат варијации на тоа, Бакојани изјави: „Грција бара заедничко прифатливо решение за името со географска детерминанта која ќе биде и за надворешна употреба. Тоа е грчката позиција“.

Во новинарски кругови вчера во Скопје со изненадување беше примена прво изјавата на премиерот Груевски, кој еден час пред средбата со Метју Нимиц од гинеколошката клиника „Мала Богородица“ песимистички најави дека „Грција ќе направи се' процесот да не заврши успешно и виновникот да биде Република Македонија“. Тој, сепак, рече дека на средбата со Нимиц „ние ќе го кажеме нашето мислење за тие идеи и нашите предлози како да се излезе од спорот“. Ова, вели странски дипломатски извор во Скопје, е лоша порака, вие како да сакавте да му кажете на Нимиц „дечко, џабе си дошол... За нас е битна само двојната формула“, вели нашиот извор, кој тврди дека ваквото пречекување на посредникот дури и во дипломатијата се нарекува едноставно безобразие.

Доцна попладнето Никола Груевски за МИА изјави дека никакви предлози за име не беа спомнувани и изрази отворено сомневање дека можеби тоа го имало на средбата во кабинетот со претседателот Црвенковски.



Грчки медиуми, за кои е веќе познато дека работат во спрега и во интерес на грчкото „кредо“ околу македонско-грчката разрешница, во изминативе недели и месеци постојано инсистираа на фактот дека Грција е во неповолна ситуација во моментов да повлече каков било потег, бидејќи на власт во Белата куќа е администрацијата на Џорџ Буш. Онаа истата на која официјална Атина и „врза шлаканица“ во Букурешт и покрај тоа што претседателот Џорџ Буш дури во три наврати беше убедлив дека Македонија задолжително ќе добие покана за членство во Алијансата. Тоа не се случи.

Многу е извесно дека Атина игра на картата да го заобиколи американскиот притисок, кој особено ќе се засили до крајот на септември кога се очекува финална битка за името и тоа во Советот за безбедност.

СБ на ОН е наредбодавец на Метју Нимиц и многу е извесно дека по 15 безуспешни години преговори овој пат да притисне да се најде разрешница или да донесе резолуција која ќе ја замени таа од 1993 година со која за разрешување на спорот околу името на двете држава ОН задолжи свој специјален пратеник.

Во изминатите години и во мандатите на еден министер за односи со странство и осум министри за надворешни работи Македонија талкаше околу тоа кој е вистинскиот начин да се реши спорот со името, почнувајќи од таму дека времето работи за нас, што беше класична форма на одложување на решавање на проблемот до филозофијата дека ние можеме и без НАТО и без ЕУ, став кој е близок до политиката на премиерот Никола Груевски, кој подготвува и говори за стратегија за економски процвет на земјата и во случај ако останеме надвор од НАТО.

Она што е кристално јасно, би рекле, по последната посета на Нимиц во Скопје и вчера во Солун е дека двете страни плус медијаторот се враќаат на првобитната позиција дека во моментот е најважно да се најде решение за името.

„Можеби и другите прашања се важни, но нашите напори се насочени да се реши прашањето за името“, рече Метју Нимиц во четвртокот во Скопје, одговарајќи на прашањето дали т.н. егејско прашање и прашањето за признавањето на Македонската православна црква од страна на грчкото православие се дел од пакетот што го разгледува тој.